ARDAHAN TARİHİ
Ardahan
İli yaklaşık 3000 yıllık bir geçmişe sahiptir. İlimiz, M.S.628 yılında
Hazar türklerinin bir kolu olan Arda Türklerinin eline geçerek Ardahan
adını almıştır. 1876-1877 Osmanlı-Rus savaşı sonunda savaş tazminatı
olarak 13 Temmuz 1878 Berlin Antlaşmasıyla Ruslara bırakılan Ardahan,
1918 Brest-Litowsk Antlaşmasıyla Anavatana kavuşmuş ise de 30 Ekim 1918
Mondros Mütarekesi ile ordumuzun çekilmesi sonucu, Ermeni ve Gürcülerin
işgaline hedef olmuştur. 30 Kasım 1918 tarihinde İlimiz’ de kurulan
Milli Şura Hükümeti tarafından Mondros Mütarekesi şartları reddedilmiş,
Milli Şura Hükümeti, Kurtuluş Savaşımızla bütünleşerek Kazım Karabekir
Paşa ve Halit Paşa Komutasındaki şanlı ordumuz tarafından 23 Şubat 1921
tarihinde kurtarılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra il olan Ardahan,
1926 yılında ilçe yapılarak, Kars iline bağlanmış, daha sonra 27.05.1992
tarih ve 3806 sayılı Kanunla tekrar il statüsüne kavuşturulmuştur.
Ardahan Kalesi:
Ardahan
Kalesi çevresinde yapılan Prehistorik araştırmalar, (M.Ö. 3500-2000)
Eski Tunç Çağı’na ait yarlaşmanın varlığını ortaya koymuştur. Ardahan
Kalesi, Osmanlı döneminde 16. yüzyıl ortalarında, Kanuni Sultan
Süleyman’ın emriyle inşa edilmiş ve günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır.
Tarihi oldukça eskilere dayanan Ardahan Kalesi’nde yapılan kazılar
bölgenin çeşitli krallıkların hakimiyetine girdiğine göstermektedir.
Şehir
merkezinin kuzeyindeki Halil Efendi Mahallesi ile şehir merkezini
birbirinden ayıran Kura Nehri’nin hemen sol kıyısında bulunmaktadır.
Kale mimari açıdan dikdörtgen planlıdır. Giriş kemerinin hemen üzerinde,
yapıldığı tarih 1544 olarak yazılmaktadır. Dikdörtgen plan oluşturan
sur duvarları, 745 m. uzunluğundadır. Baştan başa kare tabanlı ve çokgen
planlı çok sayıda kule ile desteklenmiştir.
Savaşır (Cancak) Kalesi:
Posof
ilçesine bağlı Savaşır (Cancak) köyünün güneydoğusunda, üç yanı vadi
ile çevrili sivri bir tepe üzerinde konumlandırılmıştır.
Kinzi Kalesi:
Ardahan’ın
yaklaşık 30 km. batısında Bağdeşe (Kinzodamal) köyünün kuzeyinde,
Bülbülan Yaylası’nın güneydoğusunda yer alan bir kaledir.
Sevimli Kalesi:
Hanak
ilçe merkezinin yaklaşık 18-20 km. güneydoğusundaki Sevimli (Vel)
köyünün takriben 500 m. güneyinde, Kura Nehri vadisinde, yarımada
biçimli sarp bir tepe üzerinde yer almaktadır.
Kalecik Kalesi:
Göle
ilçesine bağlı Kalecik köyünün yaklaşık 450-500m. güneyinde, köyden
gelen derenin oluşturduğu vadi eli Kura Vadisi’nin kesiştiği noktada
sarp bir alana kurulmuştur.
Şeytan Kalesi:
Çıldır
ilçesinin Yıldırımtepe köyü civarında olan bu kalenin, Ortaçağ’da
yapıldığı tahmin edilmektedir. Çıldır’a 1 km. uzaklıktaki Yıldırımtepe
köyünün yaklaşık 1,5 km. kuzeydoğusunda bulunan Karaçay Vadisi’nde
oldukça sarp bir alana inşa edilmiştir.
Kurtkale:
Çıldır
ilçe merkezinin yaklaşık 36 km. kuzeydoğusundaki Kurtkale nahiyesinin 1
km. güneyinde ve Gürcistan sınırında bulunmaktadır. Yakınındaki
nahiyeye de adını veren Kurtkale’nin tarihi ve adını nereden aldığı
konusunda kesin bilgi yoktur.
Kazan Kale:
Ardahan’ın
yaklaşık 12-13 km. kuzeydoğusunda, Kura Vadisi’nin nehrin akış yönüne
göre sağında, vadinin sınırlandığı dil biçimindeki yükselti üzerinde yer
almaktadır. Kesin tarihi bilinmeyen kale çevresinde, eski yerleşim
izleri mevcuttur.
Altaş (Ur) Kalesi:
Ardahan-
Hanak karayolunun 18. km’sindeki Altaş (Ur) köyünün doğusunda yer alan
sivri bir tepe üzerine kurulmuştur. Tarihi kaynaklarda sadece adı ve
yeri belirtilen kalenin, ilk yapım tarihi kesin değildir. Ancak 7.- 8.
yüzyıldan beri bu kalenin mevcut olduğu anlaşılmaktadır.
Kırnav Kale:
Hanak
ilçesinin 5 km. güneyindeki Çayağzı köyünün yaklaşık 400 m. batısında
Ardahan– Hanak karayolu üzerinde Hanak Çayı kenarında yer alır. Bu
kalenin de kesin inşa tarihi bilinmemektedir. Ancak bugünkü
kalıntıların, Ardahan Kalesi’ne ait kalıntılarla aynı duvar tekniğine
sahip olması dikkat çekicidir.
Ardahan Kora Köyü / Marka Köy Kora
Dünyanın
En Tanınmış Köyü olarak Bilinir ve Marka Köy Kora Olarak Tanımlanır..
Kora Köyü ardahan Şehir Merkezine 42 km uzaklıktadır.. Kora Köyü ile
Komşu olan Köyler Hasköy Binbaşar Nebioğlu Yaylakarakolu Ömerağa
Tunçoluk Lehimli ve Hacıali Köyüdür
Ardahan Merkez Mevlit Efendi Camii:
Ardahan
şehir merkezinde Halil Efendi Mahallesinde, kalenin yaklaşık 150-200 m.
doğusunda yer almaktadır. Giriş kapısında bulunan kitabeye göre, yapımı
1701 tarihinde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Ancak bu caminin yakın
tarihlerde beden duvarlarının yarıdan yukarısı ve üst örtüsü
yenilenmiştir.
Posof Merkez Camii:
Posof
merkez camisinin minberinde kitabeye göre 1868 tarihinde inşa edildiği
anlaşılmaktadır. Cami, boyuna dikdörtgen planlı olup, kesme taşlardan
yapılmıştır. İç yapısı Osmanlı mimarisini yansıtmaktadır. Ayrıca caminin
doğusunda yer alan dikdörtgen hazire alanında bulunan bir lahitte yazan
1771 tarihi caminin tarihinin minberindeki tarihinden daha eskiye
dayandığını düşündürmektedir.
Derviş Bey Camii
Ardahan da Tugay Komutanlığının yanında ki parselde inşaa edilmiş bulunmaktadır.
Cümle
kapısı üzerinde,iki tarafta yatay dikdörtgen panolar halinde yer alan
yazılarda h.1285/m.1869 tarihi okunur.Yapıya adını vermiş olan Derviş
Bey’in kimliği hakkında biyografik bilgi mevcut değildir.Caminin sağ ve
sol tarafındaki panolarda “İslamdan daha yüksek bir şeref yoktur”ibaresi
ve altında 1285 tarihi verilmiştir.
Camii
esas plan itibariyle dikdörtgen konumlu plan şemasına sahiptir.Girişin
önünde yer alan mahfel,taşıyıcı ve kirişleme sistemiyle,ana hacmi iki
bölüm halinde ifadelendirmiş, böylece içten ahşap kubbe dıştan,dıştan
oturtma çatı ile örtülmüştür.Duvar kalınlığı 0.80m.olan yapının
Minareside camii gibi muntazaman kesme taştan imal edilmiştir.
Akçakale Ada Şehri Kalıntıları
Çıldır
Gölü’nün içerisinde yer alan Akçakale Adası, doğal güzelliklerinin yanı
sıra, birinci derecede arkeolojik sit alanıdır. Çıldır ilçe merkezinin
yaklaşık 27 km. güneydoğusunda yer alan Akçakale köyünün hemen batısında
bulunan bir ada şehrine ait kalıntılardır.
23 ŞUBAT ARDAHAN
Ardahanın Kurtuluşu 1921 ardahanlılar günü ilan 2014
KURTULUŞ GÜNLERİ
Ardahan,
Uzun Zamandan Beri Beklediği Kurtuluş Ve Şanlı Bayrağı¬mıza Kavuşma
Hülyasını 23 Şubat 1921 Günü Gerçekleştirdi. Gürcü Bir¬liklerinin Şehri
Boşaltmasının Ardın¬dan, Öğleden Sonra Yüzbaşı Osman Bey'in
Komutasındaki Türk Birlikleri Şehre Girdi. Halkın İçten Karşılaması,
Allah'a Yapılan Şükürler, Kesilen Kurbanlar Çok Güzel Bir Havayı
Aksettiriyordu. Ardahan'a Türk Bayrağı Çekildi. Tbmm, Doğu Cephesi
Komutanı Kâzım Karabekir Pa¬şa'ya Bir Teşekkür Telgrafı Çekti. Fevzi
Paşa Da Kazım Karabekir Paşa'ya Çektiği Telgrafta "Ardahan Ve Artvin 'İ
Kurtaran Şark Ordumuzun Kahraman Komutanlarım Ve Askerlerini Tebrik
Ederim" Diyordu.24 Şubat 1921'de Ardahan Livası Adına Hamşioğlu Celal Ve
İsa, İleri Gelenlerden Mehmet Ali Ve Karaman İmzalarını Taşıyan Bir
Telgraf Kâzım Paşa'ya Teşekkür Olarak Gönderildi. Aynı Mealde Bir
Telg¬raf Da Tbmm'ne Gönderildi.
Şark
Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa 24-26 Ekim Tarihleri Arasında
Ardahan'ı Ziyaret Et¬miş, Beraberindeki Heyete Ermeni Ve Rusların Burada
Yaptıkları Kıyımları Anlatmıştır.
Ardahan'ın
Kaza Haline Getirilişi 1926'ya Kadar Vilâyet Statüsünde Bulunan Ardahan
30 Mayıs 1926 Tarih Ve 877 Sayılı Kanun İle Ka¬za Haline Dönüştürüldü.
Bu Karar 26 Haziran 1926 Tarih Ve 404 Numaralı Resmî Ceride'de İlan
Edil¬miştir. 877 Numaralı Kanun "Teşkilat-I Mülkiye" Kanunu Adını
Taşımaktadır. Bu Kanunun Ardahan'ı İl¬gilendiren 1 Numaralı Cetveli
Şöyledir. "İsimleri Belirtilen 1 Numaralı Cetvelde Yazılı Olan Üsküdar,
Beyoğlu, Ardahan, Çatalca, Gelibolu, Genç, Er¬gani, Siverek, Kozan, Muş
Ve Dersim Kazaya Çevrilmiştir." Ardahan'ın İl Olması (1992) Ardahan,
Yarım Yüzyıldan Fazla, Tam 66 Yıl Kars İline Bağlı Bir İlçe Olarak Yer
Aldı. 27 Mayıs 1992 Ta¬rih Ve 3806 Sayılı Kanun İle Tekrar 1921'deki
Gibi Bir İl Haline Getirildi. Ardahan'ın Bakanlar Kurulu Kararıyla İl
Yapıldığı 3806 Sayılı Kanunun 1. Maddesi Şöyledir: Madde 1- Kars İline
Bağlı Ardahan İlçe Merkezi Olmak Ve Ekli (13) Sayılı Listede Adları
Yazılı İlçe, Bucak, Kasaba Ve Köyler Bağlanmak Suretiyle Ardahan Adı İle
"İl" Kurulmuştur
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 1926'ya Kadar Ardahan Milletvekilleri
Ardahan
1921'de Mutasarrıflık Haline Getirildiği İçin Kars Gibi Tbmm'de
Milletvekilleri İle Temsil Hakkına Sahip Oldu. İki Yasama Dönemi İçin Şu
Milletvekillerini Seçmiş Ve Tbmm'ne Göndermiştir: I. Dönemde Ardahan'ı
Temsil Edenler, Hilmi Bey Ve Os¬man Server Bey'dir. Hilmi Bey 1885
Yılında Şavşat'ta Doğdu. Filibeli Mustafa Efendi'nin Oğludur.
Harbiye'den Mezun Oldu. İttihat Ve Terakki'de Aktif Bir Rol Üstlendi. I.
Yasama Döneminin İkinci Milletvekili Osman Server Bey, Tarihî Atabekler
Ailesindendir. 1886 Ahıska Doğumludur. Yüksek Tahsil İçin Avru¬pa'ya
Gitti. Almanya'da Ziraat, Maden Ve Kadastro Mühendisliği, Petersburg'da
Hukuk Tahsili Gördü. Millî İslam Şurası Ve Güneybatı Kafkas
Hükümetlerinin Kuruluşlarında Aktif Roller Aldı. 1921 Seçimlerinde
Ar¬dahan'ı Temsilen Ankara'ya Gitme Hakkı Kazandı. 1923'den Sonra
Mühendis Olarak Özel Kurumlarda Bu¬lundu. Atabek Soyadını Aldı. 1962
Yılında İzmir'de Geçirdiği Bir Trafik Kazasında Vefat Etti. 1923'deki
Iı. Dönemde Ardahan Üç Milletvekili İle Meclis'te Temsil Edildi.
Milletvekillerinin Hepsi Asker Kökenli İdiler. Bu Milletvekilleri Halit,
Talat Ve Tahsin Beylerdir. Halit Paşa Kars Ve Ardahan'ı Kurtaran
Ordunun Komutanı Olan Halit Paşa'dır. Daha Sonra Karsı-Alan Soyadını
Almıştır. 1925'te Tbmm'de Vuruldu Ve Vefat Etti. Talat Bey 1922 Yılında
Ardahan Mutasarnflığı'na Tayin Edilmiş Ve Ertesi Yıl Ardahan'dan
Milletve¬kili Seçilmiştir. Sönmez Soyadını Alan Talat Bey 1950'de Vefat
Etmiştir. Tahsin Bey, I. Dünya Savaşında Rus İstilâsına Kadar Erzurum
Valiliği'nde Bulundu. 1923 Seçimle¬rinde Ardahan'dan Meclis'e Girdi.
Atatürk Tarafından Kendisine Üzer Soyadı Verilmiştir. Ardahan, Tekrar
İlçe Haline Getirilince Milletvekili Olarak Meclis'te Temsil Edilmesi
Sona Erdi.
23 ŞUBAT ARDAHANLILAR GÜNÜ
Ardahanlılar
Günü Bütün Ardahanlıların Her Yerde Aynı Anda Aynı Günde Kutladıkları
Özel Bir Gündür Birçok Özel Günde Olduğu Gibi Ardahanlılarda
Kendilerinin Özel Günü Ve Bayramı Olan 23 Şubat Kutlamalarına Daha
Erkendende Başlıyabilmektedirler Ancak Ardahanlıların Resmi Özel Günü 23
Şubattır.. Ardahanlılar Günü Hersene 23 Şubat Ardahanın Kurtuluş
Yıldönümü İle Beraber Dünyanın Her Yerinde Kutlanmaktadır. Ardahanlılar
Günü Bireysel Olarakta Kutlanılıyor. .Ardahanlıların Geneli Bu Özel Günü
Evinde Veya İşyerinde Kutluyor.Ardahanın Stk Dernek Kurum Ve Benzer
Yapıları. Güne Özel Çeşitli Etkinliklerde Yapmaktadırlar. Bu Özel Gün
Bütün Ardahanlıların Günüdür.. Bu Özel Gün İçin Her Ardahanlı. Her
Ardahan Kurumu Stk’sı Derneği Güne Özel Çeşitli Etkinlikler Yapma
Hakkına Sahiptir .Ardahanın Tanıtımınada Büyük Katkı Sağlıyan Dünya
Ardahanlılar Günü.. Türkiye Ve Dünyada Bir Çok İl İlçe Ve Köyün Tanıtımı
Yapan Mehmet Ali Arslan’ın Bir Projesidir. Proje 2013 Yılında
Ardahanlılarla Paylaşılmıştır Mevcut Proje Ardahanlılar Tarafından Uygun
Görünmüş Ve Ardahanlılar 23 Şubatı Dünya Ardahanlılar Günü Olarak İlan
Etmiştir Ardahanlılar Günü İlk Olarak 23 Şubat 2014 Tarihinde Kutlanmaya
Başlanmıştır…2014 Yılından Beri Ardahanlılar Her Sene 23 Şubatta Çiftte
Bayram Yaşıyor Çünkü 23 Şubat Ardahanlılar Günü’dür Çünkü 23 Şubat
Ardahanın Kurtuluş Yıldönümüdür.Ardahanlılar Her Sene 23 Şubatı
Sabırsızlıkla Bekliyor.
23 Şubat Ardahanlılar Gününde Neler Yapılır?
Ardahanın tanıtımı. ardahanlıların aynı günde eğlenmesi gibi bir çok amacı olan 23 şubat ardahanlılar gününde neler yapılır?
23
Şubat Ardahanın Kurtuluş Günü Olmakla Beraber 2014 Yılından Beri
Dünyadaki Bütün Ardahanlılar Tarafından Ardahanlılar Günü Olarakta
Kutlanılıyor Peki 2014 Yılından beri Her Yerde Kutlanan Özeliklede
Bireysel Olarak Kutlanan 23 şubat Ardahanlılar Günü’nde Neler Yapılır?
Büyüklerin
Elleri Küçüklerin Gözleri Öpülür Küskünler Barışır Barıştırılır Medya
Araçlarında Güne Özel Mesajlar Yayınlanır Stk Dernek Kurum Ve Şahıslar
Tarafından Güne Özel Etkinlikler Düzenlenir İşyerleri Güne Özel İndirmli
Kampanyalar Düzenlenir 23 Şubat Ardahanlılar Günü Ardahanlılar
Tarafından Bireysel Olarakta Kutlanan Özel Bir Gündür Bu Özel Günde Ev
Veya İşyerlerindede Eğlence Ve Mutluluk Ortamı Sağlanır Eş Akraba Dost
Arkadas Ziyaretlerine Gidilir. Uzaktakilerle İletişim Araçlarıyla
İletişim Kurulur Ve Özel Günleri Kutlanılır.